Pociągi w Uzbekistanie należą do wygodnych środków transportu i posiadają rozbudowaną sieć połączeń. W dodatku bilety są tanie.
Historia kolei w Uzbekistanie przed 1945 rokiem
Historia kolei w Uzbekistanie sięga 1874 roku, kiedy to władze carskie zaplanowały budowę linii Orenburg-Taszkent. Z czasem pomysł ten porzucono i zrodziła się idea połączenia Turkiestanu z Morzem Kaspijskim i dalej Kaukazem.
Budowę Kolei Zakaspijskiej, o której szerzej pisaliśmy w artykule na temat kolei turkmeńskiej, rozpoczęto w 1880 roku. W 1899 nitka dotarła do Taszkentu, a stamtąd do Kotliny Fergańskiej. Także w tym roku formalnie linia zaczęła nazywać się Koleją Środkowoazjatycką, a jej cała długość, z odgałęzieniami liczyła 2511 kilometrów (od wybrzeża Morza Kaspijskiego przez Aszchabad, Samarkandę, Taszkent po Ferganę i Andiżan).
Kolej Środkowoazjatycka miała strategiczne znaczenie dla rozwoju podbijanych przez carat ziem, bo dzięki niej w latach 1887-1900 obrót towarowy wzrósł ponad siedem razy. Z Azji Środkowej do Europy zaczęły płynąć jej dobra, przede wszystkim bawełna. Pojawienie się pociągów ożywiło także wymianę handlową Rosji z Persją i Afganistanem. Dość powiedzieć, że rosyjsko-afgańskie obroty handlowe w latach 1896-1900 opiewały na 2,7 mln rubli, a w 1911 już na 10,6 mln.
Na początku XX wieku Kolej Środkowoazjatycka była jednak wyspą, brakowało jej połączenia z systemem kolejowym w Rosji. W dodatku przenoszenie ładunków na statki w Krasnowodzku (dzisiejszym Turkmenbaszy) nastręczało wielu problemów i spowalniało proces transportu. Dlatego w 1901 roku rozpoczęto realizację zarzuconego wcześniej pomysłu i ruszyła budowa drogi żelaznej między Taszkentem a Orenburgiem (z dwóch stron równocześnie). Prace zakończyły się sukcesem i w 1906 roku dzisiejszy Turkmenistan i Uzbekistan uzyskały bezpośrednie połączenie kolejowe z centralną Rosją.
W latach 20. XX wieku siedziba zarządu Kolei Środkowoazjatyckiej znajdowała się właśnie w stolicy dzisiejszego Uzbekistanu. Sieć połączeń obejmowała linie kolejowe w uzbeckiej, tadżyckiej i kirgiskiej socjalistycznej republice radzieckiej. To właśnie w tamtym czasie uzbecka kolej intensywnie się rozbudowuje. Powstają m.in. trasy z Amu Darii do Termezu, z Fergany do Kyzyłkyi (Kirgistan), z Dzharkurgan do Duszanbe (Tadżykistan), z Duszanbe do Yangi-Bazar i wiele, wiele innych.
Pociągi w Uzbekistanie po II wojnie światowej
W trakcie II wojny światowej pociągi w Uzbekistanie służyły przede wszystkim do transportowania materiałów przydatnych w przemyśle zbrojeniowym. W latach powojennych położono nowe tory, m.in.: Türkmenabat — Kungrad w Karakałpacji, Nawoi — Uchquduq, Termez — Kurgonteppa (Tadżykistan). W 1972 roku uruchomiono linię Kungrad — Beyneu w dzisiejszym Kazachstanie. Tym samym kolej przecięła od wschodu do zachodu cały Uzbekistan. I gdyby ktoś z Was miał taką fantazję to podróż z Andiżanu do ostatniej stacji na zachodzie kraju — Krakalpakstan — zajęłaby mu lekko 31,5 godziny (bez czasu na przesiadkę). Najtańsze bilety kosztowałyby około 120 zł, a według www.tutu.ru pokonalibyśmy 1975 kilometrów. Jeśli szukacie skomplikowanych połączeń z przesiadkami, to możecie zrobić to tutaj.
Pociągi w Uzbekistanie w czasach współczesnych
W 2011 roku Uzbekistan, na tle państw regionu, wyprzedził epokę. Na tory wyjechał bowiem pociąg dużych prędkości Afrosiyob, który kursował po zmodernizowanej trasie z Taszkentu do Samarkandy. Z czasem linię wydłużono do Buchary i obecnie Afrosiyob pokonuje 600 kilometrów. Podróż do byłej stolicy Emiratu Buchary zajmuje 3 godziny i 49 minut (koszt około 65 złotych). Zwykły skład jedzie 6 godzin (cena 39 złotych). Afrosiyob może rozwinąć prędkość do 250 km/h. W jego skład wchodzi dziewięć klimatyzowanych wagonów, różnej klasy. Kiedy w 2012 roku odwiedzaliśmy Uzbekistan po raz pierwszy, pociąg cieszył się szalonym zainteresowaniem, bilety rozchodziły się, jak ciepłe bułki, Uzbecy robili sobie na jego tle zdjęcia. Był prawdziwą sensacją.
To nie koniec rozwoju kolei dużych prędkości, bo pociągi w Uzbekistanie przechodzą prawdziwą rewolucję. Obecnie trwają prace modernizacyjne i elektryfikacyjne na linii Buchara — Urgencz — Chiwa (około 450 kilometrów), co ma skrócić czas podróży ze stolicy do Chiwy o połowę (do 7 godzin).
Obecnie całkowita długość torów w Uzbekistanie wynosi około 7400 km, z czego jedna trzecia jest zelektryfikowana. W kraju zlokalizowano 322 stacje, a jeśli Wam się nudzi, to możecie sobie przejrzeć ich pełen wykaz tutaj.
Rodzaje wagonów i bilety na kolej w Uzbekistanie
Pomijając superszybki Afrosiyob to pociągi w Uzbekistanie mają klasyczny, „wschodni”, układ:
- Obszczyj (Общий): siedzące w wagonie plackarta.
- Sidaczyj (Сидячий): siedzące.
- Płackartnyj, Plackarta (Плацкартный): leżące w wagonie otwartym.
- Kupiejnyj, Kupe (Купейный): leżące, przedział czteroosobowy.
- Spalnyj wagon (CB, спальный вагон) leżące w przedziale dwuosobowym.
Pociągi z miejscami Obszczyj to najmniej wygodna forma podróżowania, ale najtańsza. To na ogół wagon plackarta, ze złożonym górnym łóżkiem i trzema miejscami siedzącymi na dolnych półkach. Ciężko się oprzeć o ścianę pod kątem prostym.
Sidaczyj spotkamy na krótkich trasach, na ogół regionalnych, do kilku godzin podróży. Ten wagon najbardziej przypomina nasze pociągi podmiejskie produkowane przez Pafawag.
Plackarta to miejsca leżące w wagonie otwartym i mówi się o niej, że to sól podróżowania po Wschodzie ze względu na możliwość nawiązywania bliskich kontaktów z pasażerami.
Kupe najbardziej przypomina polską kuszetkę, bo to przedział czteroosobowy, zamykany, z miejscami leżącymi.
Spalnyj wagon to największy komfort, bo pasażerów w przedziale jest dwóch, a co za tym idzie, w wagonie nie ma tłoku i tutaj zawsze trafimy na klimatyzację.
Jeśli chodzi o zakup biletów, to sprawa jest prosta. Możemy to zrobić na stronie uzbeckiej kolei: https://e-ticket.railway.uz/en/home lub za pomocą aplikacji (android, google play). Zakupu biletu elektronicznego możemy dokonać z 45-dniowym wyprzedzeniem i minimalnie na godzinę przed odjazdem.
Po wyborze interesującego nas połączenia zostaniemy poproszeni o rejestrację. Świetnie do tego nadaje się konto Google. W kolejnym kroku mamy wybrane połączenia, na których znajdziemy numer pociągu, godzinę odjazdu i przyjazdu, czas podróży, rodzaj miejsc, ich liczbę i cenę.
W kolejnym etapie przechodzimy do najbardziej interesującej nas rzeczy, czyli dokładnego wyboru miejsca. Warto zwrócić uwagę na kilka rzeczy. Część pociągów w Uzbekistanie ma nieklimatyzowane wagony (1), niekiedy całe składy nie mają klimatyzacji, miejcie to na uwadze, szczególnie latem.
Jak widać — możecie też wybrać miejsce. I tu też uwaga. Podróż na dolnej półce należy do wygodniejszych (można po prostu usiąść i nie wdrapywać się na górną półkę). Możecie filtrować wyniki, żeby sprawdzić, gdzie te miejsca są dostępne (2). Warto też polować na lokalizację w środku wagonu, żeby uniknąć ruchu i hałasu pasażerów zmierzających do samowara po gorącą wodę lub do toalety.
Po wyborze miejsca uzupełniamy niezbędne dane (łącznie z numerem paszportu), przechodzimy do płatności i wybieramy płatności Stripe, które obsługują Visę, Mastercard, czy Maestro. Co ważne, biletów nie musimy już drukować. Przed przyjściem na uzbecki dworzec nie bądźcie zaskoczeni, bo poczujecie się, jak na lotnisku. Zostanie sprawdzony Wasz paszport, bilet, a bagaż zostanie zeskanowany.
A może jechaliście już uzbeckim pociągiem i macie swoje spostrzeżenia lub uważacie, że te informacje należy uzupełnić — podzielcie się uwagami w komentarzu!