W 15 krajach byłego ZSRR znajdziemy grubo ponad setkę obiektów z listy światowego dziedzictwa UNESCO.
Lista światowego dziedzictwa kulturalnego i dziedzictwa naturalnego obejmuje obiekty architektoniczne i przyrodnicze o wyjątkowej wartości dla ludzkości i jest prowadzona przez UNESCO (Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury). Lista funkcjonuje od 1972 roku, a do 2017 ratyfikowały ją 194 państwa. O tym, czy obiekt znajdzie się na liście, decyduje na corocznych spotkaniach Komitet Światowego Dziedzictwa (World Heritage Committee), który może również określić, czy istniejące dziedzictwo trafi na listę obiektów zagrożonych.
Obiekty z listy UNESCO w krajach byłego ZSRR
Obecnie na liście znajduje się 1154 obiektów, z czego niemal połowa (47,23%) w Europie i Ameryce Północnej, 277 (24%) w Azji i rejonie Pacyfiku, 146 (12,65%) w Ameryce Łacińskiej i Karaibach, 98 (8,49%) w Afryce i 88 (7,63%) w krajach arabskich. Na przygotowanej przez nas liście UNESCO w krajach byłego ZSRR znalazło się 120 obiektów, ale katalogowo jest ich zdecydowanie mniej. Zdarza się tak, że jeden wpis na liście obejmuje kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt obiektów, rozmieszczonych w kilku państwach.
Przykładem takiego rozwiązania jest np. Południk Struvego, sieć triangulacyjnych punktów pomiarowych, która ciągnie się przez dziesięć krajów (w tym 7 z naszego obszaru zainteresowania). Aby uniknąć pytań — który z tych punktów jest ważny? Dlaczego ten, a nie inny? — umieściliśmy na liście wszystkie. To samo tyczy się wpisu na liście UNESCO „Zachodni Tien Szan”. Składa się na niego trzynaście lokalizacji, położonych w Kazachstanie, Kirgistanie i Uzbekistanie. Takich przykładów jest więcej (np. Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy lub Jedwabny Szlak: sieć dróg w korytarzu Chang’an – Tienszan).
Ile obiektów z listy UNESCO jest zagrożonych?
Jak łatwo się domyślić najwięcej obiektów na liście UNESCO posiada Rosja (30), najmniej Mołdawia (1, jest to jeden z punktów triangulacyjnych Południka Struvego), Tadżykistan (2), Estonia (2) i Łotwa (2). Nie liczyliśmy, ale wydaje się, że obiektów architektonicznych jest więcej niż przyrodniczych. Na mapie znalazło się sporo obiektów sakralnych (głównie Rosja i Ukraina).
Warto zwrócić uwagę, że nie wszystkie z obiektów mogą wzbudzić zachwyt laika, przypadkowego turysty. O ile z punktu widzenia kulturowego i ochrony naszego dziedzictwa dane miejsce jest interesujące, o tyle wizualnie może nie budzić entuzjazmu. Chodzi tu m.in. o stanowiska archeologiczne w Kazachstanie, pozostałości osad na trasie Jedwabnego Szlaku, czy punkty triangulacyjne Południka Struvego.
Jak wspomnieliśmy na początku, UNESCO posiada także listę obiektów zagrożonych. Znalazł się na nim jeden wpis z interesującego nas obszaru – zespół zabytkowy w Szachrisabz w Uzbekistanie. W tym mieście urodził się Timur Chromy, zwany Tamerlanem.
Niestety mapa google ma ograniczenia i nie można na niej zrobić 15 warstw (odpowiadających 15 republikom). Obiekty ułożyliśmy alfabetycznie, od Armenii poczynając i przypisując każdemu z krajów odrębny kolor.
Ciekawi jesteśmy, w których miejscach z tej listy byliście, a które chcielibyście odwiedzić?