Według historyków Chodżent jest najstarszym miastem Tadżykistanu. Znajdziemy w nim ślady dawnej przeszłości, a spragnieni kąpieli będą mogli popluskać się w… „Morzu Tadżyckim″, które znajduje się tuż koło Chodżentu.
Miasto, położone nad brzegiem Syr-darii, jest drugim co do wielkości, skupiskiem ludzkim (około 180 tys. mieszkańców) i jednocześnie stolicą wilajetu sogdyjskiego. Według niektórych historyków Chodżent był niegdyś starożytnym Cyropolis, założonym w VI wieku p.n.e. przez Cyrusa Wielkiego na północno-zachodnich granicach rozległego imperium Achemenidów. Cyropolis zostało zdobyte przez Aleksandra Wielkiego, który przebudował je i ufortyfikował, nadając mu nazwę Aleksandria Eschate (Aleksandria Kresowa). W VIII wieku Chodżent został podbity przez Arabów.
Chodżent – historia
Od czasów starożytnych miasto, wykorzystując swoje strategiczne położenie na skrzyżowaniu szlaków handlowych, było jednym z najważniejszych ośrodków gospodarczych, militarno-strategicznych i kulturalnych. Tutaj rodzili się i pracowali matematycy, lekarze, historycy, poeci, muzycy. Jedną z najbardziej znanych postaci jest założyciel lokalnej szkoły astronomicznej, żyjący w X wieku, Abu Mahmud al-Khujandi, który wybudował w mieście Raj (dziś to przedmieścia Teheranu) obserwatorium astronomiczne. Według jednej z legend w Chodżencie miał żyć legendarny mędrca i filozof Hodża Nasreddin, choć wiele innych krajów na Bliskim Wschodzie ma inne zdanie w tej kwestii.
W latach 1219-1220 miasto najeżdżał Czynigs-chan, a w 1866 roku twierdzę podbili Rosjanie. W 1918 roku w mieście ustanowiono władzę radziecką, włączając Chodżent w struktury Uzbeckiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, a jedenaście lat później do Tadżyckiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. W latach 1936-1991 miasto nosiło nazwę Leninabad.
Chodżent w czasach ZSRR
W okresie powojennym Chodżent stał się największym po Duszanbe centrum przemysłowym i kulturalnym Tadżykistanu. W mieście działała jedna z największych fabryk jedwabiu w tadżyckiej SRR, która wysyłała tkaniny do 450 miast w ZSRR i za granicą.
Co zwiedzać w Chodżencie? Twierdza!
Szacuje się, że powstała około 2500 lat temu i od początku była sercem miasta, razem z nim się rozwijała. Pierwotnie forteca była otoczona wałem, później murem z gliny. Z czasem wokół twierdzy powstał kolejny mur, wokół którego płynęła fosa. Fortecę wielokrotnie najeżdżano i niszczono.
W okresie rozkwitu Jedwabnego Szlaku miasto dynamicznie rozwijało się, przyjmując charakterystyczny dla twierdz Azji Środkowej układ: umocniona warownia, obszar zamieszkały wewnątrz murów (szahristan) oraz rabad (przedmieścia). W tym okresie twierdza Chodżent była uważana za jedną z najbardziej niedostępnych w tej części świata. Mimo to w XIII wieku padła pod naporem 25 tys. żołnierzy Czyngis-chana i wspierających ich 50 tys. jeńców, którzy zmietli ją niemal z powierzchni ziemi. Bohaterska obrona pod dowództwem Timura Malika do dziś w tadżyckich podręcznikach historii uważana jest za jeden z najważniejszych etapów walki narodowowyzwoleńczej Tadżyków. Część historyków uważa, że odbudowa fortecy rozpoczęła się wkrótce po oblężeniu, część, że dopiero w XV wieku.
W czasach sowieckich w twierdzy mieściły się warsztaty naprawy czołgów i jednostka wojskowa. Obecny obiekt to pozostałości murów i bram, a także teren wykopalisk archeologicznych z czasów pierwszego założenia muru. W 1999 roku na południowo-wschodnim narożniku wybudowano Muzeum historyczne wilajetu sogdyjskiego.
Mauzoleum szejka Muslihiddina
To duży kompleks, znajdujący się w historycznej części miasta, który powstał obok grobu Muslihiddina Khudjandiego – władcy Chodżentu i poety żyjącego w XII wieku. Według legendy szejk Muslihiddin był cudotwórcą.
Szejk po śmierci został pochowany na przedmieściach Chodżentu, ale po pewnym czasie jego zwolennicy przenieśli prochy do miejsca, w którym znajduje się obecny grobowiec. Sama krypta składała się z niewielkiego sklepienia, wykonanego z wypalanych cegieł, ozdobionego terakotą. Tak jak twierdza, tak i grobowiec ucierpiał w trakcie najazdu Mongołów. W XVI wieku na gruzach dawnego mauzoleum wzniesiono nowy budynek, daleko odbiegający od wyglądu pierwotnego. Zmieniła się też funkcja mauzoleum, bo teraz można się w nim modlić. Dziś Mauzoleum szejka to kompleks architektoniczny, składający się z meczetu, XIX-wiecznego minaretu (ponad 20 m wysokości) i głównego mauzoleum.
Meczet Masjidi Jami
Położony tuż koło mauzoleum szejka piękny meczet powstał w latach 1512-1513. Budynek jest przykładem przenikania się kultury budowlanej Azji Środkowej i sztuki dekoracyjnej. Uwagę zwraca pięknie zdobiony ejwan. Ściany meczetu pokryte są rzeźbionymi dekoracjami, głównie z motywami geometrycznymi. W północno-wschodniej części znajduje się tradycyjny minaret z kopułą i łukowymi otworami, z których można podziwiać panoramę miasta.
Cerkiew Marii Magdaleny
W maju 1866 Chodżent stał się częścią imperium rosyjskiego i nad brzegiem Syr-darii rozpoczęła się gwałtowna rozbudowa miasta. Kilka miesięcy później, w specjalnym namiocie, rozpoczęły się nabożeństwa prawosławne, ale tymczasowa konstrukcja szybko popadła w ruinę, a miejscowy pop zaczął poszukiwać sponsora, który wybudowałby świątynię. Ta powstała dość szybko, ale zawaliła się w 1871 roku w wyniku powodzi.
Dwa lata później rozpoczęto budowę nowej świątyni, a w 1877 uroczyście ją konsekrowano. Budynek wzniesiono z wypalanej cegły, ściany otynkowano i pobielono, kopułę szkieletową pokryto blachą pomalowaną na zielono. Nie było dzwonnicy, więc dzwony, odlane ze starych armat bucharskich, zamontowano na drewnianej belce przy wejściu.
Kościół działał do lat 20. XX wieku, kiedy sowieci rozpoczęli masową ateizację. Cerkiew stała się pocztą i centrum telekomunikacyjnym. W latach 60. XX wieku budynek rozebrano i po różnych zakrętach historii jeden z domów, w którym tymczasowo odbywały się modlitwy, ponownie został cerkwią.
W 2005 roku świątynia spłonęła. W pożarze zginęły zakonnice, które mieszkały w budynkach w pobliżu cerkwi. Znów trzeba było odbudowywać cerkiew, co udało się w 2010 roku. Z pierwotnej budowli nie zostało zatem nic, oprócz historycznej lokalizacji najstarszej cerkwi prawosławnej w Tadżykistanie.
Panjshanbe Bazar
Bazar Panjshanbe to jeden z najbardziej kolorowych zabytków Chodżentu. Nie bez powodu jego nazwa brzmi podobnie do nazwy stolicy – Duszanbe. Obie nazwy oznaczają dni tygodnia. Duszanbe – poniedziałek, Panjshanbe – czwartek. W obu przypadkach to nawiązanie do miejskich dni handlowych. Panjshanbe oferuje duży wybór towarów, które można podzielić na dwie części: spożywcze i niespożywczą. Na parterze znajduje się ogromna sala, w której można znaleźć owoce i warzywa, chleby i przyprawy typowe dla każdego bazaru w Azji Centralnej. Na piętrze znajdują się sklepy i stragany z odzieżą, sprzętem elektronicznym i artykułami gospodarstwa domowego.
Budowę pawilonu zakończono w 1964 roku. To, co wyróżnia bazar to jego architektura, łącząca elementy klasycyzmu i sowieckiego modernizmu. Bazar Panjshanbe znajduje się w centrum miasta, niedaleko mauzoleum Szejka Muslihiddina. W 1998 roku, w wyniku wojny domowej w Tadżykistanie i pogorszenia sytuacji polityczno-gospodarczej w kraju, Panjashabe został sprywatyzowany. Obecnie handluje na nim około 1300 sprzedawców.
Morze Tadżyckie (Bahri Todżik)
Kilkanaście kilometrów od miasta znajduje się jedna z przyrodniczych atrakcji regionu Bahri Todżik, czyli sztuczne jezioro o długości około 55 kilometrów i szerokości do 20 km. Zbiornik powstał w latach 50. XX wieku w celu budowy elektrowni wodnej Kairakum i kontrolowania odpływu Syr-darii. Mieszkańcy Tadżykistanu, nie mając dostępu do morza, często nazywają je Bahri Todżik (dosłownie Morze Tadżyckie). Do 2016 roku jezioro nosiło nazwę Zbiornik Kajrakkumski.
Długość zapory na zbiorniku wynosi 1202 metry, a wysokość 32 metry. Zimą zbiornik zamarza, latem temperatura powietrza sięga 30-35 stopni, co sprawia, że Bahri Todżik to popularne miejsce wypoczynku. Wzdłuż wybrzeża ciągną się tereny rekreacyjne, hotele, miejsca wypoczynku. Jezioro jest popularne wśród wędkarzy, bo jego wody obfitują w różne gatunki ryb (szczupak, karp, sum, okoń, leszcz).
